बांग्लादेश-अमेरिका करारामुळे सोयाबीन बाजार दबावात? तज्ज्ञांच्या मते, घाबरण्याचे कारण नाही

देशांतर्गत उत्पादन घटल्याने आणि निर्यातीचे गणित बदलल्याने मोठा परिणाम होणार नाही; शेतकऱ्यांनी पॅनिक सेलिंग टाळण्याचे तज्ज्ञांचे आवाहन.

ADS किंमत पहा ×

विशेष प्रतिनिधी, पुणे:

भारताच्या सोयापेंड निर्यातीमधील एक प्रमुख ग्राहक असलेल्या बांग्लादेशने अमेरिकेकडून सोयाबीन आयात वाढवण्याचा निर्णय घेतल्याने देशांतर्गत सोयाबीन बाजारात चिंतेचे वातावरण निर्माण झाले आहे. या निर्णयामुळे भारताच्या सोयापेंड निर्यातीवर परिणाम होऊन सोयाबीनचे दर दबावात येतील, अशी चर्चा बाजारात सुरू झाली आहे. मात्र, बाजार विश्लेषकांच्या मते, देशातील घटलेले उत्पादन आणि निर्यातीचे बदललेले गणित पाहता, या निर्णयाचा भारतीय बाजारावर मोठा परिणाम होण्याची शक्यता कमी असून शेतकऱ्यांनी घाबरून जाण्याची गरज नाही.

बांग्लादेशने अमेरिकेसोबत नुकताच १०० कोटी डॉलरचा करार केला आहे, ज्यामुळे अमेरिकेतून होणारी सोयाबीनची आयात गेल्या वर्षीच्या तुलनेत तिपटीने वाढणार आहे. याचाच अर्थ, बांग्लादेश आता थेट सोयाबीन आयात करून स्वतःच्या देशात गाळप करण्यावर भर देईल, ज्यामुळे भारताकडून होणाऱ्या सोयापेंड आयातीवर परिणाम होण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे.

राज्यात थंडीची तीव्र लाट, १५ दिवस मुक्काम; पंजाबराव डख यांचा अंदाज

रब्बी पीक विमा २०२५: आता घरी बसल्या मोबाईलवरून भरा अर्ज, CSC सेंटरचे पैसे वाचवा; जाणून घ्या संपूर्ण प्रक्रिया

ADS किंमत पहा ×

मात्र, बाजारातील वास्तव परिस्थिती वेगळी आहे. भारताकडून बांग्लादेशला होणारी सोयापेंड निर्यात गेल्या हंगामातच निम्म्याने कमी झाली आहे. २०२३-२४ या हंगामात भारताने बांग्लादेशला सुमारे ३ लाख टन सोयापेंड निर्यात केली होती, तर २०२४-२५ या हंगामात (गेल्या हंगामात) ही निर्यात घटून फक्त १ लाख ६२ हजार टनांवर आली. त्यामुळे बांग्लादेशची मागणी आधीच कमी झालेली असल्याने या नवीन कराराचा मोठा फटका बसण्याची शक्यता कमी आहे.

ADS किंमत पहा ×

याचबरोबर, यंदा देशांतर्गत सोयाबीन उत्पादनात १५ ते २० टक्क्यांची मोठी घट झाल्याचा अंदाज आहे. सोयाबीन प्रोसेसर्स असोसिएशन ऑफ इंडियाच्या (सोपा) अंदाजानुसार, गेल्या हंगामातील शिल्लक साठा केवळ ४.५ लाख टन आहे. उद्योगांच्या मते, देशातील उत्पादन १०० लाख टनांच्या आसपास राहण्याची शक्यता आहे. या एकूण उपलब्ध सोयाबीनपैकी बियाणे आणि थेट वापरासाठी सुमारे १५ लाख टन सोयाबीन बाजूला ठेवले जाईल. त्यामुळे गाळपासाठी केवळ ९० ते ९५ लाख टन सोयाबीन उपलब्ध असेल, ज्यातून ७४ ते ८० लाख टन सोयापेंड तयार होईल.

देशांतर्गत पशुखाद्यासाठीची मागणीच सुमारे ७० लाख टन असल्याने, निर्यातीसाठी केवळ १० लाख टन सोयापेंड शिल्लक राहण्याची शक्यता आहे. गेल्या वर्षी भारताने २० लाख टन सोयापेंड निर्यात केली होती, यंदा ती निम्म्याने कमी होऊन १० लाख टनांवर येण्याचा अंदाज आहे. देशातच सोयापेंडचा पुरवठा मर्यादित असल्याने निर्यातीवर त्याचा परिणाम होणार आहे.

भारतीय सोयापेंड ही नॉन-जीएम असल्याने तिला युरोपीय देशांमध्ये मोठी मागणी आहे. फ्रान्स, जर्मनी, नेदरलँड्स तसेच व्हिएतनाम, नेपाळ, जपान आणि इराण हे भारताचे प्रमुख ग्राहक आहेत. त्यामुळे जरी बांग्लादेशची मागणी कमी झाली, तरी भारताच्या एकूण निर्यातीवर त्याचा मोठा परिणाम होण्याची शक्यता नाही.

सध्या बाजारात सोयाबीनची आवक वाढलेली असताना, अशा बातम्या मुद्दाम पसरवून शेतकऱ्यांमध्ये भीतीचे वातावरण निर्माण करण्याचा प्रयत्न केला जातो, जेणेकरून त्यांनी कमी दरात माल विकावा. मात्र, शेतकऱ्यांनी अशा अफवांना बळी न पडता पॅनिक सेलिंग टाळावे. जानेवारीनंतर बाजारातील आवक कमी झाल्यावर दरात सुधारणा अपेक्षित असून, त्यावेळी भाव ५,००० रुपयांचा टप्पा गाठू शकतात, असा अंदाज तज्ज्ञांनी व्यक्त केला आहे.