महाराष्ट्रात हरभऱ्याचे विक्रमी उत्पादन देणारे टॉप ७ वाण; मर रोगाला प्रतिकारक आणि भरघोस उत्पन्नाची हमी

एकरी १५ क्विंटलपर्यंत उत्पादन क्षमता; जॅकी ९२१८, फुले विक्रांत आणि विशाल वाणांना शेतकऱ्यांची पसंती; मर रोगापासून संरक्षणासाठी बीजप्रक्रिया आवश्यक.

ADS किंमत पहा ×

विशेष प्रतिनिधी, पुणे:

रब्बी हंगामाची सुरुवात झाली असून, राज्यातील शेतकरी हरभरा पेरणीच्या तयारीत व्यस्त आहेत. कमी पाण्यात येणारे आणि चांगले आर्थिक उत्पन्न देणारे पीक म्हणून हरभऱ्याकडे पाहिले जाते. मात्र, हरभऱ्यातून भरघोस उत्पादन मिळवण्यासाठी जमिनीचा प्रकार, पाण्याची उपलब्धता आणि स्थानिक हवामानानुसार योग्य वाणाची निवड करणे अत्यंत महत्त्वाचे ठरते. विशेषतः, हरभरा पिकातील सर्वात मोठा धोका असलेल्या ‘मर’ रोगाचा प्रादुर्भाव टाळून उत्पादन वाढवण्यासाठी रोगप्रतिकारक वाणांची लागवड करणे हाच यशस्वी शेतीचा मूलमंत्र आहे, असे मत कृषी तज्ज्ञांनी व्यक्त केले आहे.

उत्पादनवाढीसाठी शिफारस केलेले टॉप ७ हरभरा वाण

कृषी तज्ज्ञ आणि यशस्वी शेतकऱ्यांच्या अनुभवानुसार, काही विशिष्ट वाणांनी उत्पादनात सातत्यपूर्ण आणि उत्कृष्ट कामगिरी दाखवली आहे. यापैकी बहुतांश वाण ११० ते ११५ दिवसांच्या कालावधीत काढणीसाठी तयार होतात आणि जिरायती तसेच बागायती अशा दोन्ही क्षेत्रांसाठी उपयुक्त आहेत.

राज्यात थंडीची तीव्र लाट, १५ दिवस मुक्काम; पंजाबराव डख यांचा अंदाज

रब्बी पीक विमा २०२५: आता घरी बसल्या मोबाईलवरून भरा अर्ज, CSC सेंटरचे पैसे वाचवा; जाणून घ्या संपूर्ण प्रक्रिया

ADS किंमत पहा ×

जॅकी ९२१८ (Jacky 9218): हा वाण मर रोगासाठी अत्यंत प्रतिकारक्षम म्हणून ओळखला जातो. त्याचे दाणे टपोरे आणि आकर्षक असल्यामुळे बाजारात चांगला भाव मिळतो. योग्य व्यवस्थापन केल्यास जिरायती आणि बागायती दोन्ही क्षेत्रांत एकरी १० ते १५ क्विंटलपर्यंत उत्पादन देण्याची क्षमता या वाणात आहे.

ADS किंमत पहा ×
फुले विक्रांत (Phule Vikram): महात्मा फुले कृषी विद्यापीठाने विकसित केलेला हा वाण शेतकऱ्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणात लोकप्रिय आहे. मर रोगाचा प्रादुर्भाव यावर कमी असून, बागायती आणि जिरायती अशा दोन्ही परिस्थितींमध्ये तो उत्तम उत्पादन देतो, ज्यामुळे तो सर्वाधिक उत्पादन देणाऱ्या वाणांपैकी एक मानला जातो.
विशाल (Vishal): संपूर्ण महाराष्ट्रात प्रसिद्ध असलेला हा वाण त्याच्या विक्रमी उत्पादन क्षमतेमुळे ओळखला जातो. मर रोगाचा प्रादुर्भाव कमी असल्याने अनेक वर्षांपासून शेतकरी याला प्राधान्य देत आहेत. या वाणाचे हेक्टरी ३० ते ३२ क्विंटलपर्यंत उत्पादन मिळाल्याची नोंद आहे.
विराट (Virat): हा वाणदेखील जिरायती आणि बागायती अशा दोन्ही क्षेत्रांसाठी अत्यंत उपयुक्त आहे. मर रोगास चांगली सहनशीलता दाखवत हा वाण एकरी १२ ते १४ क्विंटलपर्यंत उत्पादन देऊ शकतो.
दफ्तरी २१ (Daftari 21): या वाणाचे प्रमुख वैशिष्ट्य म्हणजे त्याचा पांढरा शुभ्र दाणा. या विशेष रंगामुळे बाजारात याला स्वतंत्र मागणी असून, अनेकदा चांगला दरही मिळतो. हा वाण मर रोगाला चांगला प्रतिकार करतो.
विजय आणि दिग्विजय: हे दोन्ही वाण शेतकऱ्यांमध्ये त्यांच्या चांगल्या उत्पादन क्षमतेमुळे आणि मर रोगाला प्रतिकार करण्याच्या क्षमतेमुळे विश्वासार्ह मानले जातात व मोठ्या प्रमाणावर लागवड केले जातात.

मर रोगावर प्रभावी नियंत्रण: बीजप्रक्रिया हाच सर्वोत्तम उपाय

केवळ योग्य वाणाची निवड करून उत्पादनाची हमी मिळत नाही, तर मर रोगासारख्या मोठ्या धोक्यांपासून पिकाचे संरक्षण करणेही तितकेच महत्त्वाचे आहे. मर रोगाची ‘फ्युझारियम’ (Fusarium) नावाची बुरशी जमिनीमध्ये असते आणि ती उगवणीच्या काळातच पिकाच्या मुळांवर हल्ला करते, ज्यामुळे झाड पिवळे पडून सुकून जाते आणि उत्पादनात मोठी घट येते.

यावर सर्वोत्तम आणि सर्वात प्रभावी उपाय म्हणजे पेरणीपूर्वी बीजप्रक्रिया करणे. बुरशीनाशकाची बीजप्रक्रिया केल्यास रोपाच्या सुरुवातीच्या अवस्थेतच संरक्षण मिळते. यासोबतच, ट्रायकोडर्मा (Trichoderma) या जैविक बुरशीनाशकाचा वापर करणे अत्यंत फायदेशीर ठरते. ट्रायकोडर्मा जमिनीत मिसळल्यास किंवा पाण्याद्वारे पिकाला दिल्यास ते हानिकारक बुरशीची वाढ रोखते आणि पिकाला एक नैसर्गिक संरक्षण कवच पुरवते. यामुळे मर रोगाचा धोका जवळपास पूर्णपणे टाळता येतो आणि उत्पादनात होणारी घट रोखली जाते.

थोडक्यात सांगायचे झाल्यास, शेतकऱ्यांनी केवळ जास्त उत्पादन देणाऱ्या वाणांची निवड करण्यावर न थांबता, मर रोगासारख्या समस्यांवर वेळीच प्रतिबंधात्मक उपाययोजना केल्यास यावर्षी हरभरा शेती नक्कीच फायदेशीर ठरू शकते.

ताज्या बातम्या

राज्यात थंडीची तीव्र लाट, १५ दिवस मुक्काम; पंजाबराव डख यांचा अंदाज

राज्यात थंडीची लाट, पारा ९ अंशांवर; ‘या’ जिल्ह्यांमध्ये कडाका आणखी वाढणार!